همه چیز درباره تب دنگی: علائم، پیشگیری و درمان

تب دنگی (Dengue fever) یک عفونت ویروسی است که از طریق نیش پشه های آلوده به انسان منتقل می شود. این بیماری در آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری، بیشتر در مناطق شهری یافت می شود. پیشگیری و کنترل دنگی به کنترل ناقل بستگی دارد. هیچ درمان خاصی برای دنگی شدید وجود ندارد و تشخیص زودهنگام و دسترسی به مراقبت های پزشکی مناسب تا حد زیادی میزان مرگ و میر دنگی شدید را کاهش می دهد.
اکثر افرادی که به دنگی مبتلا می شوند علامت ندارند. شکل شدید تب دنگی که تب خونریزی دهنده دنگی نیز نامیده می شود، می تواند باعث خونریزی جدی، افت ناگهانی فشار خون و مرگ شود. با اجتناب از نیش پشه به خصوص در طول روز می توان خطر ابتلا به دنگی را کاهش داد.

علائم تب دنگی

اکثر افراد مبتلا به تب دنگی علائم خاصی ندارند و در عرض 1 تا 2 هفته بهبود می یابند. به ندرت، تب دنگی شدید می تواند منجر به مرگ شود. علائم این بیماری ممکن است با سایر بیماری ها مانند آنفولانزا اشتباه گرفته شوند. علائم معمولا 4 تا 10 روز پس از گزش توسط پشه آلوده شروع می شوند و 2 تا 7 روز طول می کشند. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب بالا (40 درجه سانتیگراد)
• سردرد شدید
• درد پشت چشم
• دردهای عضلانی و مفاصل
• حالت تهوع
• استفراغ
• تورم غدد
• کهیر
• خارش

علائم تب دنگی شدید اغلب پس از از بین رفتن تب ظاهر می شود و شامل موارد زیر است:

• درد شدید شکم
• استفراغ مداوم
• تنفس سریع و پی در پی
• خونریزی لثه یا بینی
• خستگی
• بی قراری
• خون در استفراغ یا مدفوع
• تشنگی زیاد
• پوست رنگ پریده و سرد
• احساس ضعف

افراد مبتلا به این علائم شدید باید فورا تحت مراقبت قرار گیرند. این افراد پس از بهبودی، ممکن است برای چند هفته احساس خستگی کنند.

علائم تب دنگی در کودکان

علائم تب دنگی در کودکان ممکن است شامل تب بالا، سردرد شدید، درد عضلانی و مفصلی، خستگی و ضعف شدید، تهوع و استفراغ، درد شکمی، پوست خارش‌دار و راش، خونریزی (از لثه‌ها، بینی یا پوست) باشد. در صورت مشاهده این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات درمانی و مراقبتی لازم انجام شود. تب دنگی می‌تواند جدی باشد و نیاز به مراقبت پزشکی دارد.

راه های انتقال تب دنگی

نیش پشه‌های آلوده به ویروس: پشه‌های ناقل اصلی این ویروس شامل گونه‌های Aedes aegypti و Aedes albopictus هستند. وقتی یک پشه آلوده به ویروس دنگی فرد را نیش می‌زند، ویروس وارد جریان خون فرد شده و می‌تواند منجر به ابتلا به تب شود. پشه‌های Aedes با نیش زدن یک فرد مبتلا به دنگی، ویروس را می‌گیرند و سپس با نیش زدن افراد دیگر، به آنها منتقل می‌کنند.
انتقال از مادر به نوزاد: در برخی موارد نادر، ویروس دنگی ممکن است از مادر باردار به جنین و هنگام زایمان به نوزاد منتقل شود.
انتقال از فرآورده‌های خونی: در موارد بسیار نادر، انتقال ویروس دنگی از طریق انتقال خون آلوده یا پیوند اعضا نیز گزارش شده است.

بیشتر بدانیم: علائم، پیشگیری و درمان آبله میمون یا ام پاکس

پیشگیری از تب دنگی

برای پیشگیری از انتقال این بیماری باید کاری کنیم که پشه ها نتوانند با انسان در ارتباط باشند. استفاده از مواد دفع‌کننده پشه مانند اسپری‌ها و کرم‌ها می‌تواند به کاهش نیش پشه‌ها کمک کند. پوشیدن لباس‌های بلند و استفاده از پشه‌بند در مناطق پرخطر توصیه می شود. نصب توری‌های مناسب بر روی پنجره‌ها و درب‌ها برای جلوگیری از ورود پشه‌ها به داخل منازل نیز توصیه می شود.

درمان تب دنگی

درمان خاصی برای دنگی وجود ندارد و تمرکز بر روی مدیریت علائم درد است. بیشتر موارد این بیماری را می توان در خانه با داروهای مسکن درمان کرد. برای مدیریت این بیماری این توصیه ها را رعایت کنید:

• با نوشیدن آب و مایعات فراوان، خود را هیدراته نگه دارید.
• تا حد امکان استراحت کنید.
• تنها از مسکن استامینوفن استفاده کنید.
• از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین خودداری کنید.
• با تقویت سیستم ایمنی خود با تغذیه مناسب می توانید با این بیماری مقابله کنید.
• در صورت مشاهده علائم شدید، در اسرع وقت با پزشک تماس بگیرید.

چگونه می توانم خطر ابتلا به تب دنگی را کاهش دهم؟

دو راه اصلی برای محافظت از خود در برابر دنگی، اجتناب از نیش پشه و واکسیناسیون است. البته بهترین راه محافظت در برابر نیش پشه است. واکسن دنگی تنها در صورتی توصیه می شود که قبلا تب دنگی داشته اید. اگر در آینده به سویه دیگری از ویروس دنگی مبتلا شوید، می تواند خطر ابتلا به دنگی شدید را کاهش دهد. اگر قبلا به تب دنگی مبتلا نشده اید، دریافت واکسن توصیه نمی شود. از آنجایی که یک بار آلوده شدن به این بیماری در صورت ابتلا به سویه دیگری از ویروس احتمال ابتلا را بیشتر می‌کند، واکسینه شدن قبل از ابتلا به دنگی برای اولین بار می‌تواند خطر ابتلا به دنگی شدید را افزایش دهد.

آیا احتمال همه گیر شدن تب دنگی در ایران وجود دارد؟

با توجه به شرایط موجود، احتمال همه‌گیر شدن تب دنگی در ایران به ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری کشور وجود دارد. اما با اجرای اقدامات پیشگیرانه مناسب و کنترل پشه‌های ناقل، می‌توان از گسترش این بیماری جلوگیری کرد.
طبق گفته مقامات وزارت بهداشت، مواردی از تب دنگی در استان های جنوبی و شمالی از جمله هرمزگان(بندرعباس و جزایر کیش و قشم، بندر لنگه و میناب)، سیستان و بلوچستان (چابهار)، بوشهر، خوزستان، مازندران، گلستان و گیلان دیده شده است.
شهرها و مناطقی که در نزدیکی دریا و در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری ایران قرار دارند، بیشتر مستعد شیوع تب دنگی هستند. این شهرها به دلیل وجود آب و هوای مناسب برای فعالیت پشه‌های ناقل ویروس دنگی، باید اقدامات پیشگیرانه و بهداشتی بیشتری انجام دهند تا از شیوع این بیماری جلوگیری شود.

سوالات متداول

چگونه تب دنگی تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص دنگی معمولا بر اساس علائم بالینی و سابقه سفر به مناطق پرخطر انجام می‌شود. آزمایش‌های خونی مانند PCR و آزمایش‌های آنتی‌بادی نیز می‌توانند برای تأیید تشخیص استفاده شوند.

آیا تب دنگی کشنده است؟

بیماری دنگی معمولا کشنده نیست، اما در برخی موارد ممکن است به شکل شدیدتری به نام دنگی هموراژیک تبدیل شود که می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به درمان فوری دارد. در صورت مشاهده علائم شدید مانند خونریزی، افت فشار خون و بی‌هوشی، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.

آیا واکسنی برای تب دنگی وجود دارد؟

بله، واکسن Dengvaxia برای پیشگیری از تب تایید شده است، اما تنها برای افرادی که قبلا به این بیماری مبتلا شده‌اند توصیه می‌شود.

ممکن است تب دنگی دوباره عود کند؟

بله، ممکن است افراد پس از بهبودی از یک نوع ویروس دنگی به نوع دیگری از این ویروس مبتلا شوند. چهار نوع مختلف ویروس دنگی وجود دارد و ابتلا به یکی از آنها به طور کامل ایمنی نسبت به دیگر انواع ایجاد نمی‌کند.

آیا تب دنگی مسری است؟ آیا تب دنگی از انسان به انسان منتقل می شود؟

تب دنگی مانند آنفولانزا مستقیما از فردی به فرد دیگر مسری نیست. تنها راه ابتلا به دنگی از فرد دیگر این است که فرد باردار مبتلا شود. اگر باردار هستید و به این بیماری مبتلا هستید، می توانید آن را در دوران بارداری یا زایمان به کودک خود منتقل کنید.

تب دنگی چقدر طول می کشد؟

علائم اولیه دنگی 3 تا 7 روز طول می کشد. بیشتر افراد پس از این مدت، مشکلی ندارند ولی افرادی که به تب دنگی شدید مبتلا هستند نیاز به درمان پزشکی دارند.

عوارض تب دنگی در بارداری چیست؟

تب دنگی در بارداری می تواند باعث سقط جنین، وزن کم هنگام تولد یا زایمان زودرس شود. بنابراین پیشگیری از ابتلا به این بیماری در دوران بارداری ضروری است.

می توان چندین بار به تب دنگی مبتلا شد؟

بله. از آنجایی که حداقل چهار سویه از ویروس دنگی وجود دارد، افراد ممکن است بیش از یک بار به این بیماری مبتلا شوند. معمولا اولین برخورد با بیماری باعث مصونیت می شود ولی امکان ابتلای دوباره وجود دارد.

گردآورنده: نگار رفیعی
منبع: who