برای افزایش قد چه بخوریم؟

از چاقی و لاغری که بگذریم، بحث افزایش قد به یکی از مهم ترین دغدغه های جوانان و خانواده ها در سال های اخیر تبدیل شده است و وقتی صحبت از راه های افزایش قد می شود، راه های مختلفی پیش پایمان قرار می گیرد، از داروهای جورواجور گرفته تا هورمون درمانی، استفاده از مکمل های تغذیه ای و حتی جراحی. بعضی از این روش ها نه تنها نمی توانند قد افراد را افزایش دهند بلکه در بعضی موارد سلامت مصرف کننده را نیز به خطر می اندازند و هزار و یک دردسر برایش ایجاد می کنند. یعنی نمی شود برای افزایش قد به خصوص بلند قد شدن بچه ها هیچ کاری کرد؟ مسلما نه، هر چند قد هر فرد به شدت تحت تاثیر وراثت قرار دارد اما تاثیر عواملی نظیر ویتامین ها و مواد معدنی بر افزایش رشد قدی به اثبات رسیده است و امتحانش نه تنها ضرر ندارد، بلکه چندین و چند فایده هم خواهد داشت.

ژنتیک، نقش مهمی در افزایش قد دارد

قد معیار خوبی برای ارزیابی رشد و سلامت کودک است و امروزه کوتاهی قد به یکی از علل شایع مراجعه به متخصصان غدد و اطفال تبدیل شده است. جالب است بدانید قد هر فرد نه فقط روی سلامت روانی-اجتماعی وی بلکه روی رفاه اجتماعی اش در دوره بزرگسالی نیز تاثیر گذار خواهد بود. به زعم بسیاری از پزشکان و متخصصان، این ویژگی های ژنتیکی هر کودک است که رشد قدی وی را در آینده رقم میزند.
جالب است بدانید رشد قدی از دوران جنینی آغاز می شود و تا زمان بلوغ ادامه دارد. با فرا رسیدن دوران بلوغ صفحات استخوانی به تدریج بسته شده و رشد قدی نیز متوقف می شود. به طور متوسط در زمان بلوغ حدود 30 تا 35 سانتی متر به قد پسرها و حدود 20 تا 25 سانتی متر به قد دختر ها اضافه می شود. تاثیر عوامل ژنتیکی بر رشد قدی آنقدر زیاد است که بعضی ها متوسط رشد قدی کودک را بر اساس قد والدینش تخمین می زنند. در واقع فرمول ساده ای برای این کار وجود دارد. اگر فرزندتان پسر است، میانگین قد خود و همسرتان را با عدد 6.5 جمع بزنید و اگر فرزندتان دختر است، میانگین قد خود و همسرتان را از عدد 6.5 کم کنید تا ببینید فرزندتان چقدر قد خواهد کشید.
هر چند ژنتیک عامل مهمی در رشد قدی است اما مطالعات متعدد نشان می دهد که تنها بازیگر این میدان نبوده و عوامل دیگری نیز می توانند بر رشد قدی فرد موثر باشند. بر اساس یکی از این مطالعات، بعضی از هورمون ها می توانند رشد 26 استخوان و بخش غضروفی 62 استخوان دیگر را تحریک کنند، بنابراین تحریک غده هیپوفیز که در تولید این هورمون ها نقش دارد می تواند بر افزایش قد تاثیر داشته باشد. از طرف دیگر عوامل تغذیه ای بخصوص ریز مغذی ها نیز می توانند شما را بلندقد تر از آن چیزی کنند که ژنتیک برایتان رقم زده است.

ریز مغذی های موثر در افزایش قد

کلسیم

همان طور که ساختن یک آپارتمان یا برج، بدون تیرآهن، ممکن نیست، استخوان ها نیز بدون وجود کلسیم رشد نمی کنند. بنابراین مصرف روزانه کلسیم برای رشد قدی کودکان موثر است. این ماده معدنی مهم در شیر، ماست، کشک، گردو، بادام، تخمه آفتابگردان، کلم، کنجد و ... وجود دارد. با این حال لبنیات مهم ترین منبع کلسیم محسوب می شود، به شرطی که از نوع کم چربش باشد زیرا هر چه میزان چربی کمتر باشد، جذب کلسیم بیشتر خواهد شد. از طرف دیگر مصرف بیش از حد لبنیات در طول روز با استفاده سر خود از مکمل کلسیم باعث بلند قد شدن کودک نمی شود، بلکه باعث بسته شدن زودرس صفحات استخوانی شده و عارضه چاقی را که یکی از عوامل کوتاه قدی است بدنبال دارد.

 روی

روی یکی دیگر از این مغذی های مهمی است که در غده هیپوفیز و در گرانول های مترشحه هورمون رشد وجود دارد و کمبود آن نه فقط سیستم عصبی مرکزی و ایمنی را تحت تاثیر قرار می دهد بلکه سیستم عضلانی-اسکلتی را مختل کرده و باعث کاهش رشد و کوتاه قدی می شود. نتیجه مطالعه ای که در سال 1390 در ایران انجام شد حاکی از آن است که سطح سرمی روی در مناطقی از کشور که کمبود این عنصر معدنی در آن شایع نیست، با میزان رشد قدی کودکان زیر 15 سال ارتباط دارد.
بسیاری از والدین امروزی با مراجعه به مطب متخصصان اطفال، تغذیه و غدد، برای افزایش قد فرزندشان، تقاضای مکمل روی می کنند و حواسشان به افزایش دادن این عنصر در رژیم غذایی کودک نیست در حالی که این ریز مغذی در ماهی ها و غذاهای دریایی، جوانه ها، عدس، لبنیات، نخود فرنگی، گوشت قرمز، غلات کامل و ... به وفور یافت می شود.

با مکمل های مناسب افزایش قد آشنا شوید:
مکمل هایی مانند قرص بون ساپورت ویتالی تون که حاوی کلسیم، منیزیم و زینک هستند مکمل های مناسبی برای افزایش قد هستند. علاوه بر این قرص ال آرژنین هلث برست با افزایش هورمون رشد می تواند به افزایش قد کمک کند.

 ویتامین D

ویتامین D یکی از مهم ترین ویتامین های مورد نیاز بدن است که جذب و استفاده سلول های بدن از کلسیم به شدت به آن وابسته است. ماهی آزاد یا تن، جگر، پنیر، تخم مرغ و ... از منابع خوب این ویتامنی محسوب می شوند. اما نور آفتاب حرف اول را در تامین ویتامین D مورد نیاز بدن می زند.

منیزیم

کلسیم، برای فعالیت، به ویتامین D نیاز دارد و عملکرد ویتامین D هم در نبود منیزیم، مختل می شود. منیزیم، یکی از اجزای اصلی استخوان سازی است. آرد کامل گندم، برنج سبوس دار، تخمه آفتابگردان، مغز دانه ها و ... از منابع مهم منیزیم هستند. متاسفانه مصرف بالای نمک و سدیم که در رژیم غذایی کودکان امروزی بسیار شایع است باعث دفع منیزیم از بدن می گردد.

ویتامین A

این ویتامین نه فقط در فرایند بینایی و عملکرد صحیح سیستم ایمنی بلکه در رشد و ترمیم استخوان ها نیز دخالت دارد. البته مصرف مکمل این ویتامین بدون دستور پزشک نه فقط کمکی به رفع کوتاهی قد نمی کند بلکه ممکن است باعث مسمومیت کودک شود.
این نکته مهم را نیز به خاطر داشته باشید که بهترین سن برای مراجعه به متخصصان تغذیه برای افزایش قد حوالی 8 سالگی در دختران و حوالی 12 سالگی در پسران است.

هورمون رشد و نقش آن در افزایش قد

اگرچه در اکثر موارد، کوتاه قدی ناشی از عوامل فیزیولوژیک مثل کوتاه قدی سرشتی و کوتاه قدی فامیلیال است اما کمبود هورمون رشد نیز ممکن است یکی از علل مطرح در این زمینه باشد. کمبود این هورمون از مهم ترین علل اندوکرین کوتاه قدی است که اگر به موقع درمان نشود باعث کوتاه قدی شدید در دوران بزرگسالی خواهد شد. این اختلال به دوصورت مادرزادی و اکتسابی ایجاد می شود، مثلا نوع اکتسابی آن ناشی از بدخیمی، تروما، مننژیت، پرتودرمانی و ... است. حالا مهم ترین سوال این است که ایا استفاده از این هورمون می تواند همه کوتاه قدها را به آرزویشان که چندسانتی متر قد کشیدن است، برساند؟ مسلما نه. استفاده از هورمون رشد برای افزایش رشد قدی تنها در مواردی موثر و نتیجه بخش است که کودک به هر دلیلی با کمبود این هورمون در بدنش مواجه باشد. البته در این صورت نیز باید هورمون درمانی از سنین پایین مثلا از حوالی 4، 5 سالگی آغاز شود تا بهترین نتیجه را در بر داشته باشد. چرا که هورمون درمانی در دختران پس از آغاز عادت ماهانه، دیگر نمی تواند آنقدر ها موثر واقع شده و باعث افزایش قد شود.

مستانه تابش - مشاور تغذیه