چرا باید قرص آهن مصرف کنیم؟

فقر آهن و کم خونی ناشی از کافی نبودن آهن معدنی در بدن است که برای رفع این کمبود مصرف قرص آهن توصیه می شود. این مشکل موجب سطح پایین و غیرطبیعی سلول‌های قرمز خون و پایین آمدن هموگلوبین خون می‌ گردد. آهن یک ماده معدنی است که به طور طبیعی در بیشتر موادغذایی یافت می شود و حتی به برخی محصولات غذایی افزوده می شود و یا به صورت مکمل غذایی در دسترس افراد قرار می گیرد. آهن از اجزای ضروری و مهم هموگلوبین است. هموگلوبین یک پروتئین اریتروسیت (گلبول قرمز) است که اکسیژن را از ریه ها به بافت ها ارسال می کند. همچنین آهن از اجزای میوگلوبین است. میوگلوبین، پروتئین دیگری است که اکسیژن را تامین می کند. آهن به متابولیسم عضله و سلامت بافت همبند کمک می کند و یک عنصر ضروری برای رشد بدن، رشد اعصاب، عملکرد سلول و ساخت برخی هورمون ها می باشد.

انواع آهن

انواع آهن شامل آهن هم و غیرهم است. گیاهان و موادغذایی غنی شده با آهن حاوی آهن غیرهم هستند. گوشت قرمز، غذاهای دریایی و ماکیان حاوی آهن هم و غیرهم هستند. آهن هم زمانی تشکیل می شود که با پروتوپورفرین ترکیب شود و این آهن حدود 10 تا 15 درصد از آهن جذب شده را در جمعیت های غربی تشکیل می دهند. حدود 3 تا 4 گرم از عنصر آهن المنتال در بدن بزرگسالان مربوط به هموگلوبین است و بقیه آهن به شکل فریتین یا هموسیدرین (حاصل تجزیه فریتین) در کبد، طحال و مغز استخوان ذخیره می شود و یا در میوگلوبین در بافت عضله قرار می گیرد. ترانسفرین، پروتئین اصلی در خون است که به آهن پیوند می شود و آن را به کل بدن انتقال می دهد. در انسان ها معمولا مقادیر اندکی از آهن از طریق ادرار، مدفوع، مجاری گوارشی و پوست دفع می شود. زنان بدلیل از دست دادن خون در دوره قاعدگی، آهن بیشتری را از دست می دهند. هپسیدین-هورمون پپتیدی درحال گردش-تنظیم کننده جذب آهن و توزیع آن در کل بدن از جمله پلاسماست.

ارزیابی وضعیت آهن

ارزیابی وضعیت آهن به شاخص های هماتولوژی بستگی دارد. این شاخص ها حساس یا مختص توصیف طیف کاملی از وضعیت آهن نیستند و می توانند تشخیص فقر آهن را دشوارتر کنند. یکی از رویکردهای تکمیلی، مقایسه جذب آهن از طریق رژیم غذایی و قرص آهن با مقدار توصیه شده است. فقر آهن از تخلیه ذخایر آهن (فقر آهن خفیف) شروع شده و به اریتروپویسیس فقر آهن (تولید اریتروسیت) پیشروی می کند و درنهایت به آنمی ناشی از فقر آهن (IDA) منتهی می شود. اریتروپویسیس فقر آهن (معروف به فقر آهن جزئی)، ذخایر آهن تخلیه شده و اشباع ترانسفرین افت می کند اما سطح هموگلوبین معمولا در حد نرمال و طبیعی است. IDA با کاهش میزان هموگلوبین و کاهش هماتوکریت (نسبت گلبول های قرمز در خون) و میانگین حجم Corpuscular (اندازه اریتروسیت) شناسایی می شود.
میزان فریتین سرم که معیاری برای اندازه گیری ذخایر آهن در بدن است، امروزه موثرترین و مقرون به صرفه ترین تست برای تشخیص فقر آهن می باشد. از آنجایی که فریتین سرم در نخستین مرحله از تخلیه آهن کاهش می یابد لذا با استفاده از آن می توان وضعیت آهن را قبل از شروع IDA شناسایی کرد. کاهش میزان فریتین سرم به کمتر از 30 میکرو گرم در لیتر نشانه فقر آهن و کمتر از 10 میکرو گرم در لیتر نشانه IDA است. با این حال فریتین سرم تحت تاثیر التهاب (ناشی از بیماری عفونی) می باشد که این التهاب می تواند میزان فریتین سرم را بالا ببرد.
تست هموگلوبین و هماتوکریت جزو پرکاربردترین تست ها برای غربالگری بیماران مبتلا به فقر آهن هستند گرچه این تست ها حساس یا اختصاصی نیستند. از میزان هموگلوبین و میزان فریتین سرم برای شناسایی و تشخیص IDA استفاده می شود.

کامل ترین قرص آهن را بشناسید: قرص فرکوپلاس ویواتیون حاوی آهن بیس گلیسینات است که عوارض گوارشی سایر قرص های آهن را نداشته و جذب بالایی دارد. علاوه بر این حاوی ویتامین ها و مینرال هایی است که جذب آهن را افزایش می دهند و توسط پزشکان برای درمان کمخونی توصیه می شود.

میزان مصرف قرص آهن

میزان مصرف توصیه شده آهن و سایر موادمغذی در جدول مرجع غذایی (DRI) هیئت تغذیه (FNB) در موسسه پزشکی آکادمی ملی (آکادمی ملی علوم) آورده شده است. نیاز به قرص آهن در زنان بیشتر است و روزانه به 18 میلی گرم آهن احتیاج دارند در حالی که در مردانی با سن مشابه 8 میلی گرم است. در بارداری و شیردهی نیز میزان نیاز به افزایش می یابد. حد مجاز مصرف آهن در گیاهخواران 1.8 برابر بیشتر از افراد گوشتخوار است. به این دلیل است که دسترسی به آهن هم موجود در گوشت بسیار بیشتر از آهن غیرهم موجود در غذاهای گیاهی است و گوشت، مرغ و غذاهای دریایی، جذب آهن غیرهم را افزایش می دهند.

تنظیم: زهرا محبی(کارشناس ارشد تغذیه)