سلنیوم یک عنصر کمیاب و یک ماده مغذی ضروری برای انسان هاست که به طور طبیعی در بیشتر غذاها وجود دارد و یا به صورت افزودنی و مکمل غذایی استفاده می شود. این ماده معدنی، ماده تشکیل دهنده بیش از دو سلنوپروتئین است که نقش مهمی در باروری، متابولیسم هورمون تیروئید، ساختن DNA و حفاظت از بدن در برابر آسیب اکسیداتیو و عفونت دارد.
سلنیوم به دو شکل غیرآلی (سلنات و سلنیت) و آلی (سلنومتیونین و سلنوسیستین) وجود دارد که هر دو شکل می توانند منبع خوبی از آن باشند.
خاک حاوی سلنیت و سلنات های غیرآلی است که در گیاهان انباشته می شوند و به اشکال آلی و عمدتا سلنوسیستین و سلنومتیونین و مشتقات متیلات تبدیل می شوند.
اکثر سلنیوم به شکل سلنومتیونین در بافت های حیوانی و انسانی یافت می شود که در آنها، این عنصر می تواند با آمینو اسید متیونین در پروتئین های بدن ادغام شود. عضله اسکلتی محل نگهداری و ذخیره se است که تقریبا 28 تا 46درصد از کل se را بخود اختصاص می دهد. سلنوسیستین و سلنیت شکسته شده و سلنید هیدروژن را تولید می کنند که این ترکیب نیز برای بیوسنتز سلنوپروتئین به سلنوفسفات تبدیل می شود.
رایجترین وسیله برای اندازه گیری وضعیت سلنیوم، تراکم se در سرم و پلاسماست. میزان se در خون و ادرار نشان دهنده جذب آن است. از تجزیه میزان se موجود در مو یا ناخن می توان برای پیگیری میزان جذب این عنصر در بلندمدت برای چند ماه یا سال استفاده کرد. اندازه گیری میزان یک یا چند سلنوپروتئین (مثل گلوتاتیون پراکسیداز و سلنوپروتئین P) یک مقیاس کاربردی برای اندازه گیری وضعیت سلنیوم است. مقدار 8 میکروگرم se یا بیشتر در سرم یا پلاسما در افراد سالم معمولا نیاز آنها به ساختن سلنوپروتئین را برطرف می کند.
سلنیوم را از چه طریقی تامین کنیم؟
موادغذایی
مغزهای برزیلی، غذاهای دریایی و گوشت بافت های حیوانی از غنی ترین منابع هستند.
دیگر منابع شامل: گوشت عضلات، غلات صبحانه و سایر غلات و محصولات لبنی می باشند.
مقدار سلنیوم در آب آشامیدنی در اکثر مناطق جغرافیایی چندان قابل توجه نیست.
از منابع سلنیوم در رژیم غذایی امریکایی ها می توان به نان ها، غلات، گوشت، مرغ و ماکیان، ماهی و تخم مرغ اشاره کرد.
مقدار سلنیوم در غذاهای گیاهی به مقدار آن در خاک و دیگر عوامل مثلPH خاک، مقدار مواد ارگانیک در خاک و شکلی از se که جذب گیاه می شود بستگی دارد. درنتیجه میزان آن در غذاهای گیاهی بدلیل مکان جغرافیایی متغیر است مثلا طبق داده های سازمان کشاورزی امریکا، مغزهای برزیلی دارای 544 میکروگرم se هستند اما این مقدار در دیگر تحلیل ها متفاوت است.
میزان سلنیوم موجود در خاک بر مقدار آن در گیاهانی که حیوانات می خورند، تاثیر دارد بنابراین مقدار سلنیوم موجود در محصولات حیوانی نیز متفاوت است. با این حال مقدار سلنیوم موجود در خاک تاثیر کوچکی بر سطح آن در محصولات حیوانی دارد تا غذاهای گیاهی، چون حیوانات میزان se موجود در بافت ها را از طریق مکانیسم هموستاتیک حفظ می کنند. به علاوه خوراک چهارپایان حاوی سطوح مشابهی ازse است.
آشنا شویم با: مگا سلنیوم ویواتیون
مقدار سلنیوم توصیه شده
| مقدار توصیه شده | ||||
| سن | مرد | زن | باردار | شیرده |
| از نوزادی تا 6 ماهگی | 15 میکروگرم | 15 میکروگرم | ||
| 7 تا 12 ماهگی | 20 میکروگرم | 20 میکروگرم | ||
| 1-3 سال | 20 میکروگرم | 20 میکروگرم | ||
| 4-8 سال | 30 میکروگرم | 30 میکروگرم | ||
| 9-13 سال | 40 میکروگرم | 40 میکروگرم | ||
| 14-18 سال | 55 میکروگرم | 55 میکروگرم | 60 میکروگرم | 70 میکروگرم |
| 19-50 سال | 55 میکروگرم | 55 میکروگرم | 60 میکروگرم | 70 میکروگرم |
| 51 ساله به بالا | 55 میکروگرم | 55 میکروگرم |
برای مطالعه بیشتر: چرا سلنیوم برای بدن ضروری است؟
مکمل های غذایی
در مکمل های مولتی ویتامین و مولتی مینرال و به صورت مکمل تنها و اغلب به اشکال سلنومتیونین یا مخمر غنی شده با سلنیوم (رشد یافته در محیط غنی از سلنیوم) یا به صورت سلنیت سدیم یا سلنات سدیم در دسترس می باشد. بدن انسان بیش از 90 درصد سلنومتیونین را جذب می کند اما فقط حدود 50 درصد از سلنیوم را از سلنیت بدست می آورد.
خطرات مصرف زیاد سلنیوم برای سلامتی
اولین نشانه مصرف زیاد سلنیوم، احساس بوی سیر هنگام نفس کشیدن و طعم فلز در دهان می باشد. شایعترین علایم بالینی شامل: ریزش مو و شکنندگی ناخن می باشد. دیگر علایم شامل ضایعات پوستی و سیستم عصبی، تهوع، اسهال، راش های پوستی، دندان لکه دار، خستگی، تحریک پذیری و ناهنجاری های سیستم عصبی است.
تنظیم: زهرا محبی
منبع: nih
دیدگاه و نظرات
ارسال دیدگاه جدید