مشکلات بالا رفتن آهن خون

افراد با روده سالم، کمتر در معرض بالا رفتن آهن خون قرار می گیرند. با این حال جذب بیش از 20 میلی گرم آهن از طریق مکمل ها یا داروها می تواند منجر به ناراحتی معده، یبوست، تهوع، دل درد، استفراغ و رنگ پریدگی شود بخصوص اگر مکمل آهن همزمان با غذا مصرف نشود. مصرف بیش از 25 میلی گرم مکمل آهن المنتال می تواند جذب روی و میزان روی در پلاسما را کاهش دهد. در موارد شدید، اوردوز آهن (مصرف یکباره 60 میلی گرم/کیلوگرم) می تواند منجر به نارسایی و از کار افتادن ارگان ها، کما، تشنج و حتی مرگ شود.
طی سال های 1983 تا 2000، حداقل 43 کودک امریکایی به دلیل زیاد بودن آهن خون از طریق مصرف دوز بالایی از مکمل آهن (36 تا 443 میلی گرم) جان خود را از دست دادند. در سال 1997، سازمان غذا و دارو، شرکت ها را ملزم کرد تا مکمل های آهن با دوز بیش از 30 میلی گرم آهن المنتال را در یک بسته بندی قرار دهند و برچسب هشدار را نسبت به میزان دوز روی آن درج کنند. طی سال های 1998 تا 2002، مرگ یک کودک بدلیل مصرف قرص آهن گزارش شد. درنتیجه تصمیم دادگاه، سازمان غذا و دارو در سال 2003 بسته بندی یک دوز مکمل آهن را ممنوع اعلام کرد و امروزه این سازمان موظف است که مکمل های آهن را به شکل قرص یا کپسول و نه پودر با برچسب "هشدار" به فروش برساند.

مشکلات بالا رفتن آهن خون

اوردوز مکمل های آهن مهمترین دلیل مسمومیت مرگبار و بالا رفتن آهن خون در کودکان زیر 6 سال است. بنابراین این مکمل ها را دور از دسترس کودکان قرار دهید. در صورت اوردوز با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید. به علاوه از سال 1978، کمیسیون ایمنی محصولات مصرفی، شرکت ها را موظف کرد تا مکمل های حاوی 250 میلی گرم یا بیشتر آهن المنتال را در بطری های دربسته بسته بندی کنند و یا با بسته بندی مناسب و محکم از مسمومیت کودکان جلوگیری نمایند.

هموکروماتوسیس

بیماری ناشی از جهش ژن هموکروماتوسیس (HFE) با بالا رفتن آهن خون در بدن ارتباط دارد. اگر این بیماری با شلاته کننده های دوره ای درمان نشود، افراد دچار هموکروماتوسیس ارثی معمولا تا 30 سالگی علایم سمیت آهن را نشان می دهند. این علایم شامل سیروز کبد، کارسینومای هپاتوسلولار، بیماری قلبی و نقص و نارسایی پانکراس می باشد. انجمن مطالعه بیماری های کبدی در امریکا توصیه می کند که درمان هموکروماتوسیس شامل اجتناب از مصرف مکمل های آهن و ویتامین ث است.

تداخلات دارویی

آهن می تواند در عملکرد برخی داروها اختلال ایجاد کند و برخی داروها نیز می توانند اثر منفی بر سطح آهن داشته باشند. به عنوان مثال، افرادی که داروهای زیر را مصرف می کنند، وضعیت آهن آنها باید توسط مراقبین سلامت و پزشک کنترل شود.

لوودوپا (Levodopa)

برخی شواهد نشان می دهد که مکمل آهن در افراد سالم می تواند جذب این دارو را کاهش دهد. این دارو برای درمان بیماری پارکینسون و سندروم پای بی قرار و احتمالا از طریق شلاته کننده ها استفاده می شود. در امریکا از برچسب هشدار روی داروی لوودوپا استفاده می شود که این برچسب به بیماران اعلام می کند که مکمل های آهن می توانند مقدار لوودوپا را در بدن کاهش دهند و حتی اثربخشی دارو را تقلیل دهند.

لووتیروکسین

 لووتیروکسین (با اسامی لووتیروئید، لووکسیل، سینتروئید، تیروسینت و یونیتروئید) برای درمان کم کاری تیروئید، گواتر و سرطان تیروئید استفاده می شود. مصرف همزمان آهن و لووتیروکسین می تواند موجب کاهش اثربخشی لووتیروکسین در برخی بیماران شود. برچسب برخی از این داروها به بیماران هشدار می دهد که مکمل آهن می تواند جذب لووتیروکسین را کاهش دهد. بنابراین بیماران باید فاصله 4 ساعت را بین مصرف لووتیروکسین و مکمل آهن مدنظر قرار دهند.

داروهای مهارکننده پمپ پروتون

اسید معده نقش مهمی در جذب آهن غیرهم موجود در رژیم غذایی دارد. از آنجایی که داروهای مهارکننده پمپ پروتون مثل لانزوپرازول (prevacid) و امپرازول (Prilosec) میزان اسیدیته معده را کاهش می دهند لذا این داروها می توانند جذب آهن را نیز کاهش دهند. مصرف داروهای مهارکننده پمپ پروتون به مدت 10 سال با تخلیه آهن یا آنمی در افرادی که ذخایر آهن بدنشان در حد طبیعی است، ارتباطی ندارد. اما بیماران دچار فقر آهن که داروهای مهارکننده پمپ پروتون مصرف می کنند، به مکمل آهن پاسخ مطلوبی نمی دهند.

آشنا شویم: سافت ژل فروسیس ویواتیون

آهن و غذاهای سالم

طبق دستورالعمل رژیم غذایی امریکا مصوب سال 2015 تا 2020، نیازهای تغذیه ای عمدتا باید از طریق موادغذایی برطرف شود تا موجب بالا رفتن آهن خون نشود. غذاهایی که حاوی موادمغذی اعم از ویتامین ها و عناصر ضروری، فیبر و سایر مواد طبیعی هستند، اثرات مطلوبی بر سلامت بدن دارند. در برخی موارد، غذاهای غنی شده و مکمل های غذایی در تامین یک یا چند ماده مغذی می تواند مفید باشد در غیر این صورت، این موادغذایی باید به مقادیر کمتر از حد مجاز مصرف شوند.

تنظیم: زهرا محبی(کارشناس ارشد تغذیه)